Muzeum Historyczne w Przasnyszu

Muzealny obiekt miesiąca kwietnia

Tradycja wysyłania kartek świątecznych narodziła się już w 1843 roku, za sprawą pierwszego dyrektora Muzeum Wiktorii i Alberta w Londynie Henry'ego Cola, który - przed Świętami Bożego Narodzenia - zamówił u znajomego malarza rysunek z wypisanymi życzeniami, a następnie powielił go w drukarni i rozesłał do ogromnego grona swoich przyjaciół i krewnych. Pierwsze kartki były wysyłane jak listy, w kopertach. Popularność zdobywały dość powoli. Prawdziwą rewolucją w ich historii było dopiero wprowadzenie kart pocztowych, nie wymagających koperty. Adres umieszczano bezpośrednio na karcie. Spowodowało to szybkie rozpowszechnienie się tej formy składania życzeń świątecznych. Projekt pocztówki bez koperty (nazwanej Postblatt – pocztowy listek) został zgłoszony podczas Niemieckiej Konferencji Poczt w Karlsruhe 30 listopada 1865 roku przez Heinricha von Stephena, radcę dworu pruskiego i generalnego poczmistrza. Propozycja została wówczas odrzucona. Dopiero w 1869 roku Emanuel Herrmann, profesor ekonomii w Akademii Wojskowej w Wiener-Neustadt, w memoriale "O nowym sposobie korespondowania pocztą", zamieszczonym 26 stycznia 1869 roku w czasopiśmie "Neue Freie Presse" udowodnił, że ta forma korespondencji zaoszczędzi czas i papier. 1 października 1869 roku dyrektor Poczty Cesarstwa Austro-Węgierskiego, M. de Marly, wypuścił pierwsze karty pocztowe. W 1870 roku pierwsze blankiety pocztowe wprowadziły: Szwajcaria, Luksemburg i Wielka Brytania, w 1871 - Belgia, Holandia, Dania, Finlandia, Kanada; w 1872 - Francja, Rosja, Szwecja, Norwegia, Cejlon, Chile; w 1873 - Hiszpania, Serbia, Rumunia; w 1874 - Włochy; w 1877 - Turcja; w 1878 - Stany Zjednoczone. Początkowo karty pocztowe funkcjonowały jedynie w obiegu lokalnym, dopiero od 1 lipca 1875 roku dopuszczono je do obiegu międzynarodowego. Od tej pory nastąpił szybki rozwój korespondencji pocztówkowej. Według "Kuriera Warszawskiego" z 1881 roku, w Europie, w samym tylko 1879 roku rozesłano 350 milionów kart pocztowych. Dużą część z nich stanowiły kartki świąteczne. W 1900 roku w Warszawie ogłoszono konkurs na nazwę karty pocztowej w języku polskim. Jury, składające się z członków redakcji "Słownika Języka Polskiego", rozpatrywało pięć propozycji: "liścik", "listówka", "otwartka", "pisanka" i "pocztówka". Ta ostatnia nazwa została zgłoszona przez Henryka Sienkiewicza. Wybrano właśnie "pocztówkę". Pod koniec lat trzydziestych w Polsce, ze  sprawy kart świątecznych uczyniono problemem natury gospodarczej. Nawoływano, aby kupować karty świąteczne wydawane wyłącznie przez firmy chrześcijańskie. Kwestia ta była wielokrotnie poruszana m. in. na łamach tygodnika społeczno - gospodarczego o zabarwieniu narodowym „Narodowe Życie Gospodarcze”. Aby ułatwić konkurencję wydawcom chrześcijańskim na mocy Ustawy o wytwarzaniu i handlu dewocjonaliami i przedmiotami kultu religijnego z 25 marca 1938 roku zakazano wyrabiania i sprzedaży produktów z wizerunkami świętych nie-chrześcijanom. 

Prezentowana powyżej karta wydana została przez warszawską firmę Franciszka Karpowicza  w latach trzydziestych. Przedstawia Jezusa Chrystusa w otoczeniu baranków, stojącego nad brzegiem Wisły, nad którą krążą jaskółki, w tle widać Wawel. Awers jest reprodukcją obrazu autorstwa Wiktora Strubińskiego.  Na odwrocie pocztówki, u dołu, znajduje się wydrukowane, popularne w latach trzydziestych,  hasło Jedność – morze – kolonje (sic!) – silna flota i lotnictwo – przemysł i handel swój własny - to potęga Polski! Pocztówka zawierająca życzenia wielkanocne nadana została w Częstochowie w kwietniu 1942 roku. W warunkach kiedy Niemcy tępili wszelkie przejawy polskości w okresach przedświątecznych w obiegu pocztowym krążyły przedwojenne pocztówki sławiące wielkość Polski. 

[treść archiwalna]
• data: 2017-04-01